Noord-Hollands kanaal / ’t Zand / de Stolpen rond 1905
In het najaar van 2017 hield het Regionaal Archief Alkmaar (RAA) haar tweejaarlijkse open dag. Daar lag, ter opluistering, in een depot een grote doos met allemaal handgemaakte situatietekeningen van het ‘Noordhollandsch kanaal’ uit ± 1905. Het bleken prachtige tijdsdocumenten te zijn waarop de huizen, boerderijen, gebouwen, bruggen en vaarwegen rondom het kanaal zijn weergegeven. Alle directe bebouwingen langs het kanaal staan er minutieus op getekend.
De conservator beeldcollecties van het RAA, Jesse van Dijl, was genegen om kopieën te maken en deze beschikbaar te stellen voor www.tzand.info. De kopieën betreffen een achttal situatietekeningen vanaf de Stolpen richting ’t Zand tot de huidige Kolksluis. Toen heette de vlotbrug bij de Stolpen nog ‘Schager vlotbrug’ en verbond de Stolperweg met de Schagerweg. De huidige ‘Kolksluis’, even voorbij ’t Zand was toen nog de ‘Zijper keersluis’.
Jesse van Dijl meldt over de herkomst van de situatietekeningen het volgende:
Ik kan twee opvattingen bedenken:
- De serie tekeningen met daarop de jaartallen 1902 – 1904. Het zal dus een tekenproject zijn geweest van zo’n 2 jaar. Als uitgangspunt werd hierbij gebruik gemaakt van kadastrale kaarten. Die zullen dus wellicht weer wat ouder zijn geweest. Vervolgens staat op elk blad dat in 1908 de “situatie is herzien”. Veranderingen in de geldende situatie zullen dus zijn aangebracht in de tekeningen. Geactualiseerd als het ware.
- Het zijn tekeningen gemaakt in 1908 waarbij gebruik is gemaakt van kadastrale kaarten uit 1902-1904. In 1908 is vervolgens wel telkens de actuele situatie getekend. Er is dan dus gemuteerd in de kaarten van 1902-1904.
De tweede opvatting lijkt mij het meest voor de hand liggen eerlijk gezegd. Verder is hier in het archief helaas niets bekend over de tekeningen. We weten niet eens hoe de tekeningen in het verleden bij ons terecht zijn gekomen. Wat het doel van de tekeningen was, wie ze heeft vervaardigd en voor wie, is ons ook onbekend.
Het materiaal is inmiddels al zo oud dat van auteursrecht geen sprake meer zal zijn en het betreft een onderdeel uit waarschijnlijk een waterschapsarchief o.i.d. en dat is openbaar.
De tekeningen lopen van zuid naar noord. Tekening nummer één is de Stolpen en tekening nummer acht is de Kolksluis. Ik wens u veel plezier met de situatietekeningen. Wellicht staat uw huis er wel op! U mag de tekeningen onbeperkt downloaden en er gebruik van maken. Wel stellen we een bronvermelding zeer op prijs.
Klik hier voor de pagina met de tekeningen. Deze zijn ook altijd terug te vinden in het Menu onder: ’t Zand -> Door de tijd heen -> ’t Zand en de Stolpen rond 1905
Met dank aan het Regionaal Archief Alkmaar en redacteur Gertjan Zomerdijk.
Adri de Wit – Maart 2018 – anmdewit@zonnet.nl
